Een kijkje in de tactische blauwdruk van Ajax: formatieveranderingen in de afgelopen tien jaar

FT Redactie

• 1 sep. 2025 08:09 CEST
• 4 min leestijd

Nieuws

De voetbalfilosofie van Ajax heeft altijd de aandacht getrokken van fans, analisten en rivalen. De club staat bekend om zijn gestructureerde maar flexibele aanpak en heeft de afgelopen tien jaar een mix van traditie en innovatie doorgemaakt.

Hoewel het beroemde 4-3-3-systeem nog steeds de basis vormt voor de opstelling, heeft Ajax zich de afgelopen jaren aangepast aan veranderende tactieken, coachingstijlen en Europese eisen. Dit artikel bekijkt hoe de formaties van Ajax zich hebben ontwikkeld, zonder de voetbalidentiteit die de club onderscheidt uit het oog te verliezen.

De erfenis van totaalvoetbal en de evolutie ervan

De identiteit van Ajax is geworteld in totaalvoetbal, en die invloed is de afgelopen tien jaar zichtbaar gebleven. De aanpak van constante beweging en positiewisselingen kwam opnieuw tot uiting onder de toenmalige manager in 2016-17, toen Ajax hoog op het veld oprukte en agressief druk zette.

De weg naar de Europa League-finale in dat seizoen weerspiegelde de terugkeer van dynamisch spel, gebaseerd op overlappende backs en een sterk trio op het middenveld. Een paar jaar later paste een andere manager het systeem opnieuw aan, waarbij de vloeiende lijnen behouden bleven, maar er meer variatie in de opbouw werd aangebracht.

Tijdens het Champions League-seizoen 2018-19 wisselde Ajax tijdens wedstrijden vaak tussen verschillende middenveldopstellingen, wat tot verwarring leidde bij tegenstanders. Deze veranderingen hebben de fundamenten van de club niet weggevaagd – ze hebben ze simpelweg naar het moderne tijdperk gebracht.

Momenten die fans niet zullen vergeten: tactische genialiteit tentoongesteld

Er zijn wedstrijden geweest waarin de tactische planning van Ajax duidelijk opviel. Tijdens hun Champions League-campagne in 2019 hield het team de fans in spanning en de tegenstanders onder druk door midden in de wedstrijd van formatie te wisselen.

Supporters hebben de ontwikkeling van het team altijd nauwlettend gevolgd en de wisselingen vaak vanaf de tribune opgemerkt. Met de betere technologie die nu beschikbaar is, is die band alleen maar sterker geworden. Tegenwoordig kunnen fans met in-play wedden tactische veranderingen volgen terwijl ze plaatsvinden en er direct op inspelen.

Deze functie stelt mensen in staat om beslissingen te nemen op basis van wat ze tijdens de wedstrijd zien, of het nu gaat om een vormverandering, verdedigende druk of een aanvallende wissel. Het is een andere manier waarop de moderne sport supporters betrokken houdt – niet alleen emotioneel, maar ook in hoe ze de wedstrijd actief beleven.

Van 4-3-3 naar vloeiende formaties: de tactische reis van een fan

Ajax-fans hebben de afgelopen tien jaar hun team naadloos zien wisselen tussen systemen, vaak binnen dezelfde wedstrijd. Hoewel de 4-3-3 de basis blijft, zijn er steeds meer variaties gekomen. Een wedstrijd kan beginnen in een vertrouwde opstelling, maar dan zakt een middenvelder diep weg en verandert de structuur in een driemansverdediging.

In andere wedstrijden drongen de backs naar voren terwijl de flankspelers naar binnen kwamen, waardoor er een overtal in het centrum ontstond. In een recente Eredivisie-wedstrijd begon Ajax met een 4-3-3, maar transformeerde het tijdens de opbouw naar een 4-2-3-1 om meer aanvallende hoeken te creëren.

Deze tactische verschuivingen bieden fans meer dan alleen momenten van goed voetbal, maar ze bieden een dieper verhaal dat zich in realtime ontvouwt.

Aanpassen aan modern voetbal: pressie, overgangen en balbezit

Ajax heeft ook zijn pressie en overgangen aangepast aan moderne trends. Onder Ten Hag maakte het team vaak gebruik van gecontroleerde pressingtraps – tegenstanders naar bepaalde posities lokken voordat ze de bal innemen.

Deze stijl was zichtbaar in competitiewedstrijden waarin Ajax de tegenstander breed liet passen voordat ze de bal heroverden en snelle aanvallen lanceerden. In recentere seizoenen heeft het team backs tijdens de opbouw laten inzakken, waardoor de verdediging een numeriek voordeel op het middenveld kreeg.

Een opvallend voorbeeld was hoe Ajax een brede opstelling gebruikte om een tegenstander met smalle pressie tegen te gaan, waarbij het spel over het veld werd uitgerekt en verdedigers werden geïsoleerd. Dit zijn niet alleen verdedigende tactieken – het zijn bewuste keuzes die bepalen hoe Ajax balbezit houdt en overgaat tot de aanval.

Standhouden in de belangrijkste wedstrijden van Europa

De prestaties van Ajax in belangrijke Europese wedstrijden hebben laten zien hoe goed hun tactische structuur bestand is tegen druk. De Champions League-reeks van 2018-19 is het meest aangehaalde voorbeeld, waarin Ajax Real Madrid en Juventus versloeg met tactisch inzicht en vormbeheersing.

Tegen Madrid zette het team zich in golven vast op de tegenstander, waardoor balverliezen hoog op het veld werden afgedwongen, terwijl ze tegen Juventus de bal controleerden en linies braken met snelle rotaties op het middenveld. Deze wedstrijden draaiden niet alleen om inzet, ze waren het bewijs dat de formatiewisselingen van Ajax zich konden meten met topclubs met meer individuele sterren.

In de jaren daarna is Ajax tactische volwassenheid blijven tonen in lastige wedstrijden. In een kwartfinale van de Europa League in 2021 pasten ze zich aan een fysieke tegenstander aan door over te schakelen naar een compacte middenveldopstelling die de passlijnen verstoorde. Zelfs wanneer de resultaten niet altijd in hun voordeel uitvielen, leek Ajax zelden overklast qua tactische discipline.

Formatiewisselingen en positionele intelligentie stelden Ajax in staat om sterkere teams te evenaren en competitief te blijven op de grootste podia. Deze momenten gaven de fans het vertrouwen dat de speelstijl van Ajax niet alleen gemaakt was voor binnenlands succes, maar ook de Europese elite kon uitdagen wanneer het erop aankwam.